W Ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce rozdział I poświęcony jest Odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich. To zaledwie 31 artykułów zajmujących 13 stron. Czy jest zatem możliwe, aby osoba, która przyjmuje funkcję Rzecznika Dyscyplinarnego, nie zapoznała się z podstawowym aktem prawnymi? Rzecznik Dyscyplinarny musi wiedzieć, że w postępowaniu jest funkcjonariuszem publicznym, który powinien rozstrzygać spory powstałe na uczelni w sposób rzetelny, uczciwy i bezstronny z zachowaniem podstaw prawa i etyki.
Dr hab. Rafał Jakubowicz, prof. UAP – obwiniony
Jest artystą wizualnym. Od ponad 20 lat jest związany z Uniwersytetem Artystycznym im. M. Abakanowicz w Poznaniu, gdzie prowadzi Pracownię Sztuka w Przestrzeni Społecznej. Przez wszystkie lata spędzone na uczelni swoje obowiązki artystyczne i naukowe wykonuje sumiennie. Jako nauczyciel akademicki jest ceniony przez większość współpracowników i studentów, którzy obecnie stają w obronie swojego wykładowcy. R. Jakubowicz jest ponadto wiceprzewodniczącym Komisji Międzyzakładowej OZZ Inicjatywa Pracownicza przy Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu. Stoi na straży praworządności na Uniwersytecie i czynnie stara się chronić osoby zwalniane z UAP.
A jednak postawa prof. R. Jakubowicza nie znajduje uznania w oczach władzy obecnie rządzącej na uczelni. Od wielu lat R. Jakubowicz jest szykanowany i wydaje się, że kierownictwo uczelni szuka haków na jego zwolnienie. Jedna z najpopularniejszych metod stosowanych na UAP – negatywna ocena dorobku pracownika – zawiodła. R. Jakubowicz wprawdzie otrzymał negatywną ocenę dorobku naukowego z roku 2016/17, ale oddał sprawę do sądu (reprezentował go prawnik OZZ IP, Piotr Krzyżaniak) i wygrał. Negatywna ocena została anulowana jako wydana w UAP bezprawnie – wg kryteriów ustalonych po okresie, za który ocena miała być wydana. Kolejna ocena była już pozytywna.
Na UAP kontynuowano zatem polowanie na pracownika: prześwietlono prywatny profil R. Jakubowicza na FB, zarzucono mu publikowanie artykułów naruszających dobre imię i wizerunek Uniwersytetu Artystycznego, inspirowanie studentów do czynów niezgodnych z treścią ślubowania, czy posługiwanie się w korespondencji służbowej podpisem „Wiceprzewodniczący Komisji Międzyzakładowej OZZ Inicjatywa Pracownicza przy Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu”. Należy przypomnieć, że R. Jakubowicz zgodnie z prawem zajmuje stanowisko wiceprzewodniczącego i członka prezydium OZZ IP, co również próbowano podważyć, sprawdzając jego przynależność związkową przy pomocy prokuratury i policji.
Postępowania dyscyplinarne
W konsekwencji złożono zawiadomienie do Rektora UAP o wszczęcie przeciwko R. Jakubowiczowi postępowania dyscyplinarnego dotyczącego zachowań uchybiających obowiązkom nauczyciela akademickiego. Niestety sam zainteresowany nie potrafi wskazać, kto złożył wniosek lub wnioski do rektora. A lista zarzutów wobec niego jest bardzo długa.
Ogółem od października 2021 r. do czerwca 2023 r. odbyły się 2 przesłuchania, w których uczestniczyli przedstawiciele Fundacji Science Watch Polska. Jest to najdziwniejsze postępowanie dyscyplinarne, z jakim się spotkaliśmy. Po przesłuchaniach świadków w 2021 r. Rzecznik Dyscyplinarny przekazał postępowanie do Komisji Dyscyplinarnej przy Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego w Warszawie, nie informując o tym ani obwinionego, ani jego pełnomocnika, ani przedstawiciela Fundacji. Tym samym R. Jakubowicz przez 2 lata żył w przekonaniu, że postępowanie wyjaśniające/dyscyplinarne, które zostało rozpoczęte w tajemniczych okolicznościach, tak samo w tajemniczych okolicznościach, bez poinformowania zainteresowanego, umorzono.
Natomiast Rada Główna Nauki stwierdziła liczne braki i nieprawidłowości, których dopuścił się Rzecznik Dyscyplinarny na UAP prof. Kazimierz Raba, i zwróciła sprawę w celu uzupełnienia braków. Ponieważ K. Raba na uzupełnienie braków otrzymał tylko miesiąc, postępowanie nabrało tempa. Już 21 czerwca 2023 r. rozpoczęło się trwające ponad 4 godziny przesłuchanie świadków.
Prof. Kazimierz Raba – Rzecznik Dyscyplinarny Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu
Jest artystą – rzeźbiarzem. Jest również Przewodniczącym Komisji Wykonawczej Związku Zawodowego Pracowników Uniwersytetu Artystycznego, a także powołanym przez rektora Wojciecha Horę – Rzecznikiem Dyscyplinarnym na tej uczelni. K. Raba wypowiada się w sprawie R. Jakubowicza negatywnie. Zarzucał mu m.in.: „manipulowanie faktami”, „głoszenie nieprawdy”, szerzenie „oszczerstw” i „naruszanie dobrego imienia Naszej Uczelni”. Jest to nie bez znaczenia w sytuacji, w której Rzecznik powinien oceniać obwinionego rzetelnie i bezstronnie.
Trudno stwierdzić, czy postępowanie z 21 czerwca 2023 r. jest postępowaniem wyjaśniającym, czy postępowaniem dyscyplinarnym, gdyż K. Raba występuje w nim jednoosobowo, jako Rzecznik Dyscyplinarny. Brak jest całego składu komisji, a zgodnie z art. 291. Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – komisje dyscyplinarne powinny orzekać w składzie co najmniej 3 członków.
Wypowiedzi Rzecznika K. Raby podczas postępowania budzą niepokój pełnomocnika reprezentującego R. Jakubowicza, mec. Jarosława Głuchowskiego, który wielokrotnie zwraca uwagę na popełniane podczas postępowania nieprawidłowości. Odpowiedzi Rzecznika na zgłoszone błędy:
- nie jestem prawnikiem, nie znam się na prawie. Nie znam się na postępowaniach dyscyplinarnych. Nie zamierzam iść na studia prawnicze;
- to, że wadliwie wykonuję swoje obowiązki, nie ma żadnego znaczenia. To są drobne błędy niemające wpływu na sprawę. A ja nie jestem prawnikiem,
- no i co z tego, że został złożony wniosek o wyłącznie Rzecznika z powodu bezstronności?
- studenci nie zgłaszali zastrzeżeń do programu realizowanego przez Jakubowicza, ale zgłasza je Rzecznik. Nie szkodzi, że nie byłem na zajęciach, ale mam wgląd w dokumenty. Nieważne jakie. Ważne, że mam wgląd w dokumenty, na podstawie których wysuwam ten wniosek, a nie z zeznań studentów.
Świadkowie
Jest upalny czerwcowy dzień. Przesłuchania odbywają się w malutkiej salce na UAP. Po otwarciu okna słychać dobiegający z ulicy hałas. Wszyscy świadkowie są zdenerwowani. Bardzo dokładnie analizują każde wypowiedziane słowo. Z pewnością każdemu przyświeca myśl – Jakubowicz jest niewinny.
Podczas przesłuchania pierwszych świadków postępowanie jest chaotyczne. Świadkowie wykazują zdziwienie z powodu wezwania. Już nikt nie pamięta sytuacji, które zdarzyły się kilka lat temu. Przy przesłuchaniach kolejnych świadków K. Raba przedstawia listę zarzutów, które skierowane są przeciwko R. Jakubowiczowi. Odpowiedzi świadków, które padają podczas przesłuchania, wywołują zdziwienie obecnych na sali osób:
- nie, Jakubowicz nie przekracza granic; jest kulturalny, przyjaźnie nastawiony do współpracowników, pomocny; zachowuje się zgodnie z etyką akademicką; nigdy nie przekraczał ogólnie przyjętych norm, nigdy nie naruszył niczyjej godności, nie naruszył dobrego imienia Uniwersytetu; gdyby Jakubowicz kiedyś się źle zachował, każdy z pewnością by to zapamiętał; nigdy nie zachowywał się w sposób nielicujący z kulturą akademicką;
- nie, wiadomości zamieszczane przez Jakubowicza na profilu FB nie naruszały niczyich praw; wypowiadanie się w mediach społecznościowych w sprawach uczelni jest zrozumiałe, gdyż Jakubowicz nie miał możliwości poruszenia istotnych kwestii na posiedzeniach senatu;
- nie, nikomu nie przeszkadza podpisywanie się przez Jakubowicza jako wiceprzewodniczący OZZ IP; komisja działa legalnie, a Jakubowicz może posługiwać się takim tytułem;
- tak, negatywna ocena Jakubowicza była niesprawiedliwa i nieprawidłowa; Jakubowicz na uczelni wykazuje ponadprzeciętną aktywność; lista jego publikacji jest bardzo bogata;
- tak, rektor wyraźnie czuje niechęć do Jakubowicza; nie udziela mu głosu na posiedzeniach Senatu; Jakubowicz nigdy nie dostał zgody od rektora na zabranie głosu;
- tak, Jakubowicz stawał w obronie zwalnianych pracowników; zwolnień na UAP było ostatnio bardzo dużo; zabierał aktywny głos w sprawie zwolnień.
W oczekiwaniu na zakończenie
Czy na tym postępowaniu zakończy się szykanowanie pracownika? Nie jest to pewne, gdyż R. Jakubowicz 12 czerwca 2023 r. otrzymał następne pismo od rektora, kierowane do Rzecznika Dyscyplinarnego K. Raby, w którym rektor wnosi o wszczęcie kolejnego postępowania dyscyplinarnego, tym razem dotyczącego udostępnienia na profilu pracowni na FB informacji o otwarciu studiów kuratorskich na Akademii Sztuki w Szczecinie, co zgodnie z pismem rektora W. Hory oznacza zachęcanie studentów do studiowania na innej uczelni.
Joanna Gruba
*Grafika Michał Dyakowski
