Mapa mobbingu na uczelniach

Mapa mobbingu na uczelniach - analiza wyników
Bardzo dziękuję wszystkim 1805 osobom, które wypełniły ankietę. Bez Państwa głosów diagnoza problemu byłaby niemożliwa.

Zobacz krótką prezentację

Mobbing to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Zjawisko mobbingu na uczelniach nie powinno mieć miejsca. Jednak liczba zgłoszeń, jakie  Fundacja Science Watch Polska otrzymuje od osób pracujących na uczelniach i doświadczających przemocy psychicznej, jest bardzo duża. Dlatego Fundacja zainicjowała opracowanie „Mapy mobbingu na uczelniach” oraz wskazanie tych uczelni, w których zjawisko to jest najbardziej nasilone.

Aby zebrać dane do „Mapy mobbingu” opracowano ankietę zawierającą 12 pytań. Konkretne zachowania mobbingowe przedstawiono na podstawie klasyfikacji Leymanna[1]. Dodatkowo zamieszczono w niej pytanie dotyczące zachowań mobbingowych charakterystycznych tylko dla uczelni wyższych, czyli zachowań naruszających etykę w nauce.

Kwestionariusz w formie elektronicznej był zamieszony na stronie internetowej Fundacji w dniach od 1 lipca do 8 listopada 2022 r. Kwestionariusz wypełniło 1805 osób związanych z uczelniami, w tym 1124 kobiety (62,3%) i 681 mężczyzn (37,7%).

Z analizy ankiet wynika, że aż 1147 osób (63,5%) stwierdziło, że w swoim miejscu pracy zetknęły się z mobbingiem, natomiast 658 osób (36,5%) uważa, że w ich jednostkach mobbing nie istnieje.

Najliczniejszą grupę respondentów stanowiły osoby w wieku 41-50 lat. W tym przedziale wiekowym ankietę wypełniły 602 osoby (33,4%), z których 388 osób (21,5%) czuje występującą w ich miejscu pracy przemoc psychiczną, natomiast 214 osób (11,9%) w tej grupie wiekowej stwierdziło, że nie spotkało się z mobbingiem w miejscu pracy.

Liczbę respondentów z podziałem na wiek i rodzaj udzielonej odpowiedzi (tak/nie) przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Liczba respondentów z podziałem na wiek i rodzaj udzielonej odpowiedzi.
*Jako 100% przyjęto 1805 osób, które uzupełniły ankietę.

Analiza ankiet pod względem zajmowanego stanowiska w strukturze uczelni pozwala na stwierdzenie, że grupą najbardziej narażoną na mobbing są adiunkci,  co wskazały 423 osoby (23,4%) zajmujące to stanowisko. Drugą co do wielkości grupą narażoną na mobbing są pracownicy niedydaktyczni. W tej grupie mobbing wskazało aż 221 respondentów (12,2%). Do grupy pracowników niedydaktycznych można zaliczyć m.in.: pracowników administracji, pracowników bibliotek, pracowników inżynieryjno-technicznych, specjalistów (starszych specjalistów).

Liczbę respondentów z podziałem na zajmowane stanowisko i rodzaj udzielonej odpowiedzi (tak/nie) przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Liczba respondentów z podziałem na zajmowane stanowisko i rodzaj udzielonej odpowiedzi.
*Jako 100% przyjęto 1805 osób, które uzupełniły ankietę.

Najwięcej odpowiedzi w ankiecie – 183 udzielili pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego. W tym aż 102 osoby (55,7%) wskazały, że na tym uniwersytecie występuje zjawisko mobbingu.

Drugą uczelnią pod względem liczby oddanych głosów był Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z tej uczelni kwestionariusz ankiety wypełniło 116 osób Wśród pracowników UAM aż 62 osoby (53,5%) wskazuje istnienie zjawiska mobbingu na tej uczelni.

POZOSTAŁE UCZELNIE ORAZ LICZBA ODDANYCH GŁOSÓW W UCZELNIACH >>KLIKNIJ<<

OGÓLNA ANALIZA PYTAŃ ANKIETY

Z analizy pytania dotyczącego atmosfery panującej w pracy wynika, że aż 902 osoby (78,6%) wskazały, że atmosfera na uczelni jest nieprzyjazna i wroga. Niestety, wśród ankietowanych aż 1135 osób (98,96%) wskazało, że pracownicy na uczelni są nierówno traktowani oraz że istnieje na uczelni grupa pracowników traktowanych gorzej.
Jako mobbera aż 963 respondentów (83,7%) wskazało dziekana, 343 osoby (29,9%) wymieniły współpracowników, a rektora uczelni wskazało 190 osób (16,6%).

Najczęstsze zachowania mobbingowe w środowisku akademickim, zgodnie liczbą głosów w ankiecie, dotyczą: obmawiania – co wskazało 769 osób (67,0%), kwestionowania podejmowanych decyzji – 727 osób (63,4%) i publicznego krytykowania pracy – 687 osób (59,9%).

Co drugi pracownik doświadczył w pracy na uczelni odmowy finansowania publikacji lub konferencji oraz ignorowania podczas podziału czynności, np. działań grantowych.
W następstwie doznanego mobbingu aż 948 osób (82,7%) odczuwa spadek własnej wartości, a 849 osób (74%) ma obniżoną zdolność angażowania się w pracę! Ponad połowa respondentów zgłosiła działania mobbingowe, niestety często bezskutecznie.

SZCZEGÓŁOWA ANALIZA PYTAŃ ANKIETY I LICZBA ODDANYCH GŁOSÓW

1. Liczba osób wskazujących na zachowania utrudniające komunikację:

• ograniczanie możliwości wypowiadania się – 556 osób (48,5%)
• ciągłe (złośliwe) przerywanie wypowiedzi – 351 osób (30,6%)
• krzyki, wyzwiska w miejscach publicznych – 224 osoby (19,5%)
• publiczne krytykowanie pracy – 687 osób (59,9%)
• nękanie przez telefon lub maile – 391 osób (34,1%)
• nie stosował działań utrudniających komunikowanie się – 102 osoby (8,9%)
• inne – 355 osób (31,0%)

ZOBACZ, JAKIE INNE ZACHOWANIA UTRUDNIAJĄCE KOMUNIKACJĘ WSKAZALI ANKIETOWANI >>KLIKNIJ<<

2. Liczba osób wskazujących zachowania naruszające wizerunek:

• publiczne ośmieszanie – 479 osób (41,8%)
• sugerowanie zaburzeń psychicznych – 162 osoby (14,1%)
• rozsiewanie plotek – 675 osób (58,8%)
• parodiowanie ofiary – 83 osoby (7,2%)
• obmawianie – 769 osób (67,0%)
• nie stosował żadnych działań naruszających mój wizerunek – 124 osoby (10,8%)
• inne – 237 osób (20,1%)

ZOBACZ, JAKIE INNE ZACHOWANIA NARUSZAJĄCE WIZERUNEK WSKAZALI ANKIETOWANI >>KLIKNIJ<<

3. Liczba osób wskazujących zachowania naruszające pozycję zawodową:

• przydzielanie zadań poniżej kwalifikacji i kompetencji – 428 osób (37,3%)
• przydzielanie zadań, których nie można wykonać w czasie kodeksowym – 438 osób (38,2%)
• odbieranie zadań, które zostały już opracowane – 434 osoby (37,8%)
• rozliczanie zadań nieprzydzielonych – 258 osób (22,5%)
• kwestionowanie podejmowanych decyzji – 727 osób (63,4%)
• nie stosował żadnych działań naruszających moją pozycję zawodową – 50 osób (4,7%)
• inne – 270 osób (23,5%)

ZOBACZ, JAKIE INNE ZACHOWANIA NARUSZAJĄCE POZYCJĘ ZAWODOWĄ WSKAZALI ANKIETOWANI >>KLIKNIJ<<

4. Liczba osób wskazujących zachowania naruszające etykę w nauce:

• przydzielanie cały czas nowych zadań (np. wykładów) – 459 osób (40,0%)
• odmawianie finansowania (np. publikacji, konferencji) – 506 osób (44,1%)
• wymuszanie dopisywania innych pracowników do mojej pracy – 309 osób (26,9%)
• ignorowanie podczas podziału czynności (np. działań granatowych) – 511 osób (44,6%)
• nie stosował żadnych działań naruszających etykę – 256 osób (22,3%)
• inne – 128 osób (11,2%)

ZOBACZ, JAKIE INNE ZACHOWANIA NARUSZAJĄCE ETYKĘ W NAUCE WSKAZALI ANKIETOWANI >>KLIKNIJ<<

5. Liczba osób wskazujących konsekwencje psychofizyczne wywołane mobbingiem:

• bóle głowy – 465 osób (40,5%)
• zaburzenia lękowe – 616 osób (53,7%)
• obniżona zdolność angażowania się w pracę – 849 osób (74,0%)
• spadek poczucia wartości własnej i bezradność (obniżenie samooceny i samopoczucia) – 948 osób (82,7%)
• myśli samobójcze – 184 osoby (16,0%)
• nie wywołał żadnych konsekwencji psychofizycznych – 20 osób (1,7%)
• inne – 216 osób (18,8%)

ZOBACZ, JAKIE INNE KONSEKWENCJE PSYCHOFIZYCZNE WYWOŁANE MOBBINGIEM WSKAZALI ANKIETOWANI >>KLIKNIJ<<

6. Liczba osób, które podjęły/nie podjęły reakcji na mobbing:

• tak – 618 osób (53,9%)

ZOBACZ, JAK ANKIETOWANI REAGOWALI NA MOBBING >>KLIKNIJ<<

• nie – 529 osób (46,1%)

ZOBACZ, DLACZEGO ANKIETOWANI NIE REAGOWALI NA MOBBING >>KLIKNIJ<<

Ankietowane osoby przyznały, że znają aż152 przypadki samobójstw wśród pracowników naukowych.

W tabeli przedstawiono odpowiedzi respondentów w poszczególnych uczelniach z podziałem na osoby, które uważają, że na uczelni występuje mobbing, i osoby, które twierdzą, że na uczelni mobbingu nie ma.

Po kliknięciu na uczelnię otworzy się szczegółowy rozkład odpowiedzi na poszczególne pytania, których udzielili pracownicy tych jednostek.

Joanna Gruba

[1] https://www.sw.gov.pl/assets/83/44/95/5c6c99fd50d3ee04fca1e2bbb797304c3769deb6.pdf