Mobbing na uczelniach - analiza wyników badań

Wstęp

Ankieta dotycząca mobbingu, to pierwsze w Polsce tak szeroko zakrojone badanie opinii pracowników naukowych dotyczące przemocy psychicznej na uczelniach. Ankietę wypełniło 1198 osób, co pokazuje bezsprzecznie, że jest to temat niezwykle ważny dla środowiska akademickiego. Jak twierdzi dr hab. Joanna Wyleżałek „..najbardziej narażone na mobbing uczelniany są jednostki zdolne i entuzjastycznie nastawione do pracy (wyłamujące się z systemu w subiektywnym odczuciu otoczenia lub/i realnie). Zwykle mobbingowani są ci, którzy stanowią konkurencję dla decydentów i którzy podejmują tematy naukowe „drażliwe” lub już „zarezerwowane”. Mobbing bywa też często stosowany, jako metoda zarządzania zakładem, jako metoda dyscyplinowania pracowników. Kierownicy merytorycznie nieprzygotowani do kierowania zespołami ludzkimi, którzy osiągnęli pułap własnej niekompetencji, często stosują terror psychiczny dla utrzymania się przy władzy poprzez eliminowanie zbyt aktywnych, zbyt kompetentnych, a zatem potencjalnie zagrażających im pracowników”1.

Na temat mobbingu uczelnianego wiele prac poświęcił dr Józef Wieczorek na swoim blogu, proponując między innymi wprowadzenie osoby „mediatora uczelnianego”2. Obecnie w nowej ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, wprowadza w art. 182 i 183 możliwość prowadzenia mediacji pomiędzy osobami, wobec których zaistniał spór. Doprecyzowanie mediacji można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2018 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia mediacji, postępowania wyjaśniającego i postępowania dyscyplinarnego w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich, a także sposobu wykonywania kar dyscyplinarnych i ich zatarcia.

W Polsce nie traktuje się takich działań przemocowych jako przestępstwo (jak w wielu innych krajach UE). Dlatego, nie istnieją żadne ściśle wskazane procedury postępowania ani na poziomie ogólnouczelnianym ani poziomie pracowniczym (de facto, teraz wszystko zależy od odwagi i determinacji pracownika). Żadna komisja dyscyplinarna powołana na uczelni, lub komisja mediacyjna, nie wystąpi przeciwko swojemu pracodawcy - rektorowi. Dlatego wydaje się, że wyrok osób szukających pomocy w takich "wewnętrznych" instytucjach jest z góry przesądzony. Zatem czy ma sens powoływanie mediatorów spośród nauczycieli akademickich?

Charakterystyka badanej grupy

Ankieta „Mobbing na uczelniach” dostępna była w internecie od 15 marca do 10 kwietnia 2019 r. Celem badań było poznanie opinii naukowców na temat:

- możliwości doświadczania mobbingu na uczelniach,
- znajomości procedur oraz instytucji w przypadku zaistnienia mobbingu,
- wpływu mobbingu na zdrowie pracowników naukowych.

Ankietę rozpowszechniliśmy drogą mailową wysyłając ją do ponad 30 tysięcy naukowców z całej Polski, oraz zamieszczając linki do ankiety na profilach FB. Ankietę uzupełniło 1198 osób. Wśród ankietowanych było 746 kobiet (62,27%) i 452 mężczyzn (37,73%). Największą grupę respondentów stanowiły osoby w wieku od 41 do 50 lat, było ich 417 (43,81%).

Tabela 1. Charakterystyka respondentów ze względu na wiek i płeć.

Wiek/płeć

Kobiety

Mężczyźni

Ogólna liczba głosujących

Liczba osób

%

Liczba osób

%

Liczba osób

%

do 30 lat

51

4,26

17

1,42

68

5,68

31-40 lat

276

23,04

126

10,52

402

33,56

41-50 lat

266

22,20

151

12,60

417

34,81

51-60 lat

120

10,02

94

7,85

214

17,86

61-70 lat

31

2,59

57

4,76

88

7,35

więcej niż 70

2

0,17

7

0,58

9

0,75

Razem

746

62,27

452

37,73

1198

100

 

Najliczniejszą grupą biorącą udział w sondażu byli adiunkci, których było aż 579 (48,33%). Drugą grupą pod względem wielkości byli profesorowie nadzwyczajni – 192 (16,03%).

Tabela 2. Charakterystyka respondentów ze względu na miejsce pracy i stanowisko.

Stanowisko/
uczelnia

Uniwersytet

Politechnika

Akademia

Inna

Ogólna liczba głosujących

Liczba osób

%

Liczba osób

%

Liczba osób

%

Liczba osób

%

Liczba osób

%

doktorant

52

4,34

7

0,58

6

0,50

1

0,08

66

5,51

asystent

56

4,67

12

1,00

4

0,33

0

0,00

72

6,01

adiunkt

499

41,65

46

3,84

27

2,25

7

0,58

579

48,33

wykładowca/starszy wykładowca

85

7,10

8

0,67

6

0,50

0

0,00

99

8,26

profesor nadzwyczajny

161

13,44

18

1,50

9

0,75

4

0,33

192

16,03

profesor zwyczajny

63

5,26

3

0,25

2

0,17

2

0,17

70

5,84

inne

106

8,85

10

0,83

3

0,25

1

0,08

120

10,02

Razem

1022

85,31

104

8,68

57

4,76

15

1,25

1198

100

Wśród osób głosujących było 1185 (98,91%) osób zatrudnionych na uczelniach publicznych i 13 (1,09%) osób zatrudnionych na uczelniach niepublicznych.

Analiza odpowiedzi na zawarte w ankiecie pytania oraz Państwa komentarze do pytań, znajdują się poniżej, po kliknięciu „pokaż odpowiedzi” pod każdym słupkiem.


1 http://www.solidarnosc.uz.zgora.pl/images/arch_2013/166a.pdf

2 https://nfamob.wordpress.com/

WYDARZENIA
 Bezpłatne webinaryKonferencje, szkolenia, warsztaty




Aktywne kryteria filtrowania wyników
brak

1. Czy w Twojej jednostce wszyscy pracownicy są traktowani z należytym szacunkiem niezależnie od zajmowanego stanowiska i stopnia awansu naukowego?

260 GŁOSÓW
21,7%
 
866 GŁOSÓW
72,29%
 
72 GŁOSY
6,01%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





2. Czy w Twojej jednostce doświadczyłeś mobbingu ze strony przełożonych?

780 GŁOSÓW
65,11%
 
380 GŁOSÓW
31,72%
 
38 GŁOSÓW
3,17%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





3. Czy w Twojej jednostce doświadczyłeś mobbingu ze strony współpracowników?

424 GŁOSY
35,39%
 
725 GŁOSÓW
60,52%
 
49 GŁOSÓW
4,09%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





4. Czy w Twojej jednostce są określone procedury w przypadku zaistnienia mobbingu i konfliktów między pracownikami?

292 GŁOSY
24,37%
 
564 GŁOSY
47,08%
 
342 GŁOSY
28,55%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





5. Czy znasz osoby w swojej jednostce, do których można się zwrócić o pomoc w przypadku doświadczania mobbingu?

303 GŁOSY
25,29%
 
783 GŁOSY
65,36%
 
112 GŁOSÓW
9,35%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





6. Czy w Twojej jednostce panuje atmosfera zagrożenia i niepewności w zatrudnieniu spowodowana nękaniem i zastraszaniem ze strony przełożonych?

635 GŁOSÓW
53,01%
 
408 GŁOSÓW
34,06%
 
155 GŁOSÓW
12,94%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





7. Czy kiedykolwiek korzystałeś z pomocy osób lub instytucji zewnętrznych, zajmujących się pomocą ofiarom mobbingu, np. Państwowej Inspekcji Pracy, Rzecznika Praw Obywatelskich, Stowarzyszenia Antymobbingowego i in.?

90 GŁOSÓW
7,51%
 
1099 GŁOSÓW
91,74%
 
9 GŁOSÓW
0,75%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





8. Czy wskutek doświadczanego mobbingu odczuwasz pogorszenie stanu zdrowia?

649 GŁOSÓW
54,17%
 
350 GŁOSÓW
29,22%
 
199 GŁOSÓW
16,61%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





9. Czy wskutek doświadczanego mobbingu korzystałeś z pomocy lekarskiej?

404 GŁOSY
33,72%
 
687 GŁOSÓW
57,35%
 
107 GŁOSÓW
8,93%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





10. Czy wskutek doświadczanego mobbingu brałeś zwolnienie lekarskie trwające powyżej 5 dni?

202 GŁOSY
16,86%
 
893 GŁOSY
74,54%
 
103 GŁOSY
8,6%
 
TAK
pokaż odpowiedzi
NIE
pokaż odpowiedzi
NIE MAM ZDANIA
pokaż odpowiedzi





1.png5.png5.png5.png9.png8.png7.png