Nowy ranking wyższych uczelni za 2023 r.

We wrześniu br. ukazały się wyniki popularnego rankingu TOP2% 2023 wyd. Elsevier i Uniwersytetu Stanforda pod nazwą World’s Most Influenced Scientists. Nowa wersja (7) światowego rankingu cytowań TOP2% została oparta  na kopii danych z dnia 1 sierpnia  2024 r., które  zostały uaktualnione do końca roku kalendarzowego 2023.  Dostęp  do danych jest możliwy przez stronę: https://elsevier.digitalcommonsdata.com/datasets/btchxktzyw/7 ).

Przekazujemy wstępną ocenę rankingową w celu weryfikacji wcześniejszych prognoz dotyczących głównie wersji (6) z 2022 r. rankingu TOP2% w kategorii cytowań rocznych. Dane wykorzystane do analizy zestawiono w tabl. 1 i 2.

Tabl. 1. Zestawienie liczby cytowań dla wyższych uczelni technicznych i uniwersytetów w 2023 r. wg danych źródłowych (opracowanie własne autora). (Table_1_Authors_singleyr_2023_pubs_since_1788_wopp_extracted_202408.xlsx)

W Polsce uczelnie generują 78,8% ogółu cytowań wykazanych w rankingu TOP2%   2023 r. Reszta jest zasługą licznych instytutów naukowo-badawczych  i innych uczelni, np. prywatnych poza ujętymi w artykule. Ich dokładna analiza jest bardzo utrudniona z uwagi na duże rozproszenie ponieważ są reprezentowane przez 1 lub najwyżej 2 osoby. Na ogólną liczbę 1305 osób (w 2022 r. uwzględniono 1124 osoby) ujętych w rankingu, ok. 870 osób jest zatrudnionych w uczelniach państwowych i niepublicznych co stanowi nieco ponad 66,7%.

Na tej podstawie   przeprowadzono porównanie osiągnięć 18 polskich wyższych uczelni technicznych, 18 uniwersytetów (tabl. 1) oraz  10 uniwersytetów medycznych i 5 uniwersytetów przyrodniczych i rolniczych (tabl. 2) pod względem liczby cytowań i liczby osób, które objęto oceną rankingową. Autor jest przekonany, że przedstawione statystyki  będą stanowić  odniesienie do dalszych działań na rzecz wzmocnienia roli polskiej nauki w świecie. Podstawowy wniosek dotyczy 12,7% przyrostu cytowań rok do roku (2023 vs. 2022). W porównaniu za lata 2022 i 2021 było to jednak 20% (https://www.sciencewatch.pl/index.php/349-nowy-ranking-wyzszych-uczelni-za-2022-rok).

Tabl. 2. Zestawienie cytowań dla uniwersytetów medycznych oraz uniwersytetów przyrodniczych i rolniczych. Opracowanie własne autora wg danych źródłowych: ((Table_1_Authors_singleyr_2023_pubs_since_1788_wopp_extracted_202408.xlsx)

Porównując wyniki rankingu TOP2% z 2022 i 2023 można stwierdzić, że w grupie uczelni technicznych liderem pozostaje PG, a na uwagę zasługuje  awans na 2 miejsce Politechniki Wrocławskiej oraz spadek na 4 miejsce Politechniki Poznańskiej.

W grupie uniwersytetów Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Jagielloński  pozostają na dwóch pierwszych miejscach (chociaż w nowym rankingu zamieniły się miejscami). Na 3 i 4 miejscu znalazły się UMCS Lublin i niespodziewanie Uniwersytet Opolski (odpowiednio 6 i 17 miejsca w poprzednim rankingu). W przypadku UO zadecydowało 17580 cytowań tylko jednego z pracowników. W grupie uniwersytetów medycznych swoją dominację potwierdziły uczelnie z Wrocławia i Krakowa powiększając swój dorobek o 100%. Tu niespodzianką jest UM Szczecin z prawie 3-krotnym wzrostem liczby publikacji. Autor w tym sprawozdaniu nie śledził personalnie tych wzrostów, ale wykazane przetasowania w rankingach mogą budzić nawet zdziwienie. 

Inne, ważne spostrzeżenia, są następujące:

- uczelnie decydują niewątpliwie o potencjale publikacyjnym kraju. W ostatniej edycji rankingu TOP2% znalazły się 994 osoby, czyli 76,2% ogółu osób z Polski wykazanych w rankingu. Uzyskana  liczba cytowań to 629034 z ogółu 798220, co daje 78,8 % (wzrost w porównaniu do ok. 70 % w 2022 r.),

- w 2023 r. wykazano  wzrost liczby cytowanych publikacji  o 12,7%, ale w 2022 r. było to 25,5%.

- występują duże różnice pod względem wzrostu liczby cytowań dla uczelni medycznych (o 20%, w 2022 r. o 50%), uniwersytetów (o 39,9%, w 2022 r. o 13,2%) i uczelni technicznych (16,1%, w 2022 r. o 22,6%) oraz uniwersytetów przyrodniczych (o 33,8%, w 2022 r. o 22,3) i  istotne zmiany w grupach w porównaniu z rankingiem z 2022 r.

- pod względem jakości publikacji zaobserwowano niewielki trend spadkowy, a średni indeks h wygenerowany przez polskie uczelnie w 2023 r. to 9 ( w 2022 r. było to 10). Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że zmiany ilościowe są łatwiejsze do osiągnięcia.

- gwałtowny wzrost liczby cytowań (patrz komentarze danych zamieszczonych w tabl. 1 i 2) w niektórych uczelniach można łączyć, chociaż hipotetycznie, z masową produkcją publikacji przez międzynarodowe zespoły autorów, które nazwano „fabrykami artykułów – research papers mills” Ten fakt należy ocenić negatywnie ponieważ nie stymuluje rozwoju polskich naukowców i ma raczej znaczenie dla doraźnej ewaluacji i personalnych ambicji (patrz artykuł na stronie FSWP pt. Działanie fabryk artykułów w Polsce - https://www.sciencewatch.pl/index.php/402-dzialanie-fabryk-artykulow-w-polsce).

- wielokrotnie zaskakuje duży wzrost liczby cytowań ( vide uczelnie z Opola, Lublina i Szczecina) osiągany przez niewielką grupę pracowników, co może mieć związek z poprzednią konkluzją.

Nie sugerując dużego postępu w skali światowej, czy przełomu, należy stwierdzić, że ogólna ocena dorobku publikacyjnego wyższych uczelni wydaje się być pozytywna. O skali wyzwań polskich uczelni niech posłużą dwa przykłady z Belgii i USA (pierwszy dotyczy uczelni technicznych, a drugi całościowego osiągnięcia nauki polskiej):

1. Uniwersytet Techniczny w Berlinie wykazał ok. 140000 cytowań, czyli liczbę porównywalną z wszystkimi polskimi uczelniami technicznymi.
2. KU Leuven z Belgii (pod koniec 1 setki na liście Szanghajskiej) wykazał ok. 500000 cytowań, czyli łączną liczbę zgromadzoną przez polskie uniwersytety i uniwersytety medyczne.
3. Imperial College London (pierwsza 20-tka na liście Szanghajskiej) wykazał ok. 800000 cytowań, czyli liczbę porównywalną z wszystkimi uczelniami w Polsce.

Przedstawione wyniki i zestawienia pozostawiam jak zawsze do wnikliwej oceny odwiedzających stronę i odpowiedzi na wcześniej postawione pytanie.

Prof. dr hab. inż. Wit Grzesik