ABM przekazało Fundacji dane dotyczące kierowników projektów

ABM przekazało Fundacji dane dotyczące kierowników projektów
Po prawie dwóch latach oczekiwania Fundacja Science Watch Polska wygrała w NSA sprawę przeciwko Prezesowi Agencji Badań Medycznych.

Na początku stycznia 2023 r. sąd stwierdził bezczynność Prezesa ABM Radosława Sierpińskiego i nakazał udostępnienie informacji publicznej w postaci listy podmiotów, które uzyskały dofinansowanie w konkursie nad badaniami związanymi z Covid-19 łącznie z listą nazwisk kierowników grantów i przyznaną kwotą.

Konkurs został ogłoszony 10 kwietnia 2020 r., a termin składania wniosków upływał 30 kwietnia 2020 r.

Prace badawczo-rozwojowe mogły dotyczyć opracowania:
- nowych rozwiązań diagnostycznych związanych z COVID-19 (szybkie testy diagnostyczne);
- skutecznej szczepionki na COVID-19;
- skutecznej terapii dla osób chorujących na COVID-19.

W tempie ekspresowym, bo w przeciągu 72 godzin podejmowano decyzje o ocenie wniosku (komisja oceniająca – potrzebne źródło). Natomiast decyzje o dofinansowaniu projektu podejmowano w ciągu 7 dni roboczych.

Czytając szczegółowo warunki otrzymania dofinansowania na badania, można odnieść wrażenie, że  Prezesa ABM ma nieograniczone możliwości, gdyż dofinansowaniu podlegały projekty, które uzyskały co najmniej 7 punktów. Jednak ostateczną decyzję o dofinasowaniu podejmował Prezes ABM. Ponadto do dofinansowania kwalifikowały się projekty spełniające kryteria punktowe oraz zaakceptowane przez Prezesa ABM. Równie kontrowersyjny zapis świadczący o nieograniczonych możliwościach Prezesa wskazuje, że „do projektów naukowych związanych z COVID-19 nie stosuje się standardowych zasad konkursowych, a od decyzji Prezesa ABM nie przysługuje odwołanie”[1].

W konkursie o dofinansowanie na badania nad COVID-19 wnioskowało 98 jednostek, z czego 21 jednostek otrzymało dofinansowanie.

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie internetowej – ABM mogła rozdysponować 50 mln zł, a w razie potrzeby budżet mógł zostać zwiększony. Maksymalna kwota dofinansowania to 5 mln zł. Środki rozdysponowane na badania nie pochodzą z prywatnej kieszeni Prezesa, tylko ze składek obywateli odprowadzanych na NFZ.

Zatem 25 maja 2020 r. Fundacja Science Watch Polska zwróciła się z wnioskiem do Prezesa R. Sierpińskiego o udostępnienie szczegółowych informacji dotyczących kierowników projektów oraz przyznanych kwot. Po długiej korespondencji i złożeniu skargi do WSA na bezczynność Prezesa – 9 stycznia 2023 r. NSA ogłosił wyrok nakazujący udostępnienie objętych wnioskiem danych.

Zgodnie z uzyskanym z ABM dokumentem kwota przeznaczona na badania nad COVID-19 to ponad 68 mln zł. Taką kwotę rozdysponowano wśród 21 jednostek. Mimo że maksymalnie można było uzyskać 5 mln zł, to Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie otrzymał kwotę z nadwyżką: 5 039 420,00 zł.

Maksymalną kwotę 5 mln otrzymały 3 jednostki: Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, Sieć Badawcza Łukasiewicz Instytut Technologii Elektronowej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Warto zwrócić uwagę, że Wojskowy Instytut Medyczny z Warszawy dostał dofinansowanie do 2 projektów na łączną kwotę 6 702 000 zł. A Warszawski Uniwersytet Medyczny otrzymał dofinansowanie do 2 projektów na kwotę 6 694 596 zł.

W tabeli przedstawiono projekty, które uzyskały akceptację Prezesa ABM, natomiast na końcu artykułu (w pliku) zamieszono oryginalną listę otrzymaną z ABM zwierającą wszystkie złożone wnioski projektowe.

Co wiemy o konkursach?

Dofinansowanie na badania uruchomione było w trybie błyskawicznym (co zrozumiałe – na początku 2020 r. świat ogarnięty był paniką covidową), zatem wydawało się, że w  ślad za szybkim uzyskaniem środków powinno iść szybkie tempo badań. Obecnie, po upływie prawie 3 lat okazuje się, że 4 projekty (19%) są dalej w trakcie realizacji, 3 umowy (14%) zostały rozwiązane, a 14 projektów (67%) jest zakończonych. Nie wiadomo, z jakim skutkiem.

Ponieważ wszystkie dane projektów są już publicznie dostępne, w artykule przedstawiono informacje dotyczące 4 projektów, które uzyskały najwyższe kwoty dofinansowania – 5 mln zł.

1. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie (SPSK Nr 1 w Lublinie)

W szpitalu zamierzano przebadać 480 pacjentów, natomiast po przebadaniu pierwszych 100 pacjentów nie stwierdzono korzyści z dołączenia swoistej Immunoglobuliny anty-SARS-CoV2 do standardowej terapii u pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19[2][3][4].

2. Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk

Z informacji zamieszczonych w internecie można dowiedzieć się o unieważnieniu konkursu[5][6].

3. Sieć Badawcza Łukasiewicz Instytut Technologii Elektronowej

Projekt jest nadal w trakcie realizacji, brak jest podanej daty zakończenia projektu[7].

4. Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Na Uniwersytecie badano wpływ osocza ozdrowieńców na osoby chore na COVID-19. O pozytywnym wpływie osocza mówił prof. Mazur już pod koniec kwietnia 2020 r. Swoje spostrzeżenia oparł na 25 osobach, którym podano osocze. U 65% leczonych (16 osób) zauważono poprawę. Po kilku dniach chorzy nie wymagali już hospitalizacji[8]. W dłuższej perspektywie czasowej metoda ta okazała się mało skuteczna[9], natomiast nie wiadomo, jak zakończył się projekt, ponieważ informacji takiej nie ma ani na stronie WUM, ani na stronie ABM.

Kim jest Prezes Agencji Badań Medycznych?

Na temat Radosława Sierpińskiego w ostatnim czasie można przeczytać w sieci bardzo dużo. W czerwcu 2018 r. zrobił doktorat pod kierunkiem prof. Łukasza Szumowskiego, byłego Ministra Zdrowia, a w marcu 2019 r. objął obowiązki Prezesa ABM. Ponieważ zgodnie z Ustawą o ABM prezesem może zostać osoba z habilitacją, już 22 kwietnia 2021 r. Rada Dyscypliny Nauki Medyczne Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu nadała stopień doktora habilitowanego panu Sierpińskiemu, aby mógł pełnoprawnie piastować obowiązki Prezesa.

 I wprawdzie Sierpiński otrzymał 4 pozytywne recenzje, to recenzent prof. Jarosław Drożdż przyznaje Sierpińskiemu tytuł doktora habilitowanego w oparciu o tzw. starą ustawę, pisząc: „Stwierdzam, że zarówno aktywność naukowa Kandydata, jak i Jego osiągnięcie naukowe przedstawione mi do oceny spełniają wymogi stawiane przy ubieganiu się o nadanie tytułu doktora habilitowanego w dziedzinie nauk medycznych w myśl art. 16 ustawy z dnia 3 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie (tekst jednolity Dz. U. 2017 poz. 1789)”.

Recenzja wydana w oparciu o nieaktualną ustawę powinna być automatycznie unieważniana. Czy nikt z 7-osobowej komisji habilitacyjnej, wieloosobowej Rady Nauk Medycznych UW nie zwrócił uwagi na błędy formalne dokumentu?

Szybka kariera naukowa R. Sierpińskiego opisana jest w artykule - https://wiadomosci.onet.pl/kraj/dal-uczelni-miliony-zostal-habilitowany-kim-jest-radoslaw-sierpinski/83nz5qw

Wydaje się, że opisane w artykule 68 mln zł przeznaczone na badania nad COVID-19 to kropla w morzu finansów, którymi dysponuje ABM. Przykładowe kwoty z ogólnodostępnego sprawozdania finansowego ABM za 2021 r.:

- konkurs na działalność badawczo-rozwojową w zakresie niekomercyjnych badań klinicznych – ABM/2020/1 – 375 510 408,20 zł,
- konkurs na niekomercyjne badania kliniczne w obszarze chorób rzadkich – ABM/2021/1 – 101 985 809,56 zł,
- komercyjny konkurs na rozwój innowacyjnych rozwiązań terapeutycznych z wykorzystaniem technologii RNA – ABM/2021/5 – 254 108 629,57 zł.
Ze względu na kontrolny charakter Fundacji Science Watch Polska, nadal będziemy przyglądać się działalności i rozdysponowywaniu publicznych środków przez Agencję Badań Medycznych.

Wykaz kierowników projektów

 Joanna Gruba

Ciekawe linki
https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,26621814,jak-pis-dzielila-pieniadze-na-badania-nad-covid-19-na-liscie.html?cta=1pbox-2hd-3noac-5Standard2023v2NW - kto otrzymał finansowanie
https://wyborcza.pl/7,75398,27506230,cien-nad-ulubiencem-premiera-ujawniamy-kulisy-habilitacji.html – niejasności w habilitacji R. Sierpińskiego
https://tvn24.pl/polska/pracownicy-agencji-badan-medycznych-podleglej-ministerstwu-zdrowia-przyznali-milion-zlotych-firmie-zwiazanej-z-marcinem-szumowskim-4598913 - o ABM
https://www.termedia.pl/koronawirus/Prof-Piotr-Ponikowski-Chlorochina-moze-byc-pierwszym-zarejestrowanym-lekiem-na-COVID-19,37489.html - uruchomienie projektu COVID-19 w ciągu 2 tygodni
https://www.igbzpan.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleModelTranslatableBlockTranslatableFilesElement/filePath/1848/informacja-o-uniewaznieniu-postepowania-na-www.pdf - unieważnienie postępowania - Instytut Genetyki i Biotechnologii Zwierząt PAN

[1] https://abm.gov.pl/pl/aktualnosci/314,Agencja-Badan-Medycznych-uruchamia-dodatkowe-srodki-na-opracowanie-szczepionki-t.html
[2] https://abm.gov.pl/pl/aktualnosci/1189,Komunikat-w-sprawie-wynikow-analizy-przejsciowej-badania-klinicznego-w-ramach-Ba.html
[3] https://www.spsk1.lublin.pl/node/1535
[4] https://journals.viamedica.pl/journal_of_transfusion_medicine/article/view/83927
[5] https://wyszukiwarka.abm.gov.pl/index.php
[6] https://www.igbzpan.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleModelTranslatableBlockTranslatableFilesElement/filePath/1848/informacja-o-uniewaznieniu-postepowania-na-www.pdf
[7] https://wyszukiwarka.abm.gov.pl/index.php
[8] http://www.usk.wroc.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2242&Itemid=28
[9] https://www.termedia.pl/koronawirus/Osocze-ozdrowiencow-nieskuteczne-w-leczeniu-ciezko-chorych-pacjentow-z-COVID-19,43869.html