Sitko habilitacyjne

STRESZCZENIE
Artykuł pt. „Sitko habilitacyjne” przedstawia analizę procesu nadawania stopnia doktora habilitowanego w Polsce w latach 2019–2024. Przedstawiono zjawisko nadreprezentacji wybranych osób w składach komisji habilitacyjnych, zwłaszcza w odniesieniu do członków Rady Doskonałości Naukowej.

Wskazano na znaczną częstotliwość powoływania tych samych osób do udziału w postępowaniach habilitacyjnych, co w przypadku niektórych członków RDN przekroczyło 100 postępowań. Zjawisko to rodzi istotne wątpliwości dotyczące rzetelności prowadzonych ocen, a także podważa niezależność RDN jako organu II instancji w postępowaniach awansowych.

W artykule szczegółowo opisano etapy postępowania habilitacyjnego, obejmujące recenzje wydawnicze, ocenę formalną, recenzje habilitacyjne, kolokwium habilitacyjne, podjęcie uchwały przez komisję habilitacyjną oraz wydanie decyzji przez organ habilitujący. Zwrócono uwagę na ograniczoną transparentność procesu losowania recenzentów oraz na ryzyko występowania konfliktu interesów, wynikającego z udziału tych samych osób w ocenianiu postępowań zarówno w I, jak i II instancji.

Przeprowadzona w artykule analiza statystyczna opracowana na podstawie uzyskanych danych wykazała istotne różnice w zakresie szans na udział w komisjach habilitacyjnych pomiędzy członkami RDN a innymi przedstawicielami środowiska akademickiego.

W zakończeniu artykułu postulowane jest wprowadzenie zmian mających na celu zwiększenie przejrzystości procedur awansowych, zapewnienie równości szans w dostępie do pełnienia funkcji w komisjach habilitacyjnych oraz ograniczenie ryzyka nadużyć w procesie nadawania stopni naukowych.

Zachęcamy Państwa do lektury całej publikacji, a dla ułatwienia nawigacji w obszernym materiale przygotowaliśmy odnośniki do poszczególnych rozdziałów.

Rys. 1. Ścieżka awansu naukowego w ujęciu J. Wieczorka.

Badacze ubiegający się o awans naukowy zobowiązani są przede wszystkim do wykazania się znaczącym dorobkiem naukowym, obejmującym publikacje w wysoko punktowanych czasopismach lub monografię habilitacyjną o uznanej wartości naukowej.

Na każdym etapie procesu awansowego osiągnięcia kandydata podlegają ocenie ekspertów z danej dziedziny.

1. Recenzenci wydawniczy. Pierwszym etapem oceny jakości i wartości prac stanowiących dorobek habilitacyjny jest recenzja wydawnicza w przypadku monografii habilitacyjnej lub publikacja cyklu powiązanych tematycznie artykułów w recenzowanych czasopismach. Brak monografii lub cyklu artykułów poddanych recenzji naukowej uniemożliwia ubieganie się o awans naukowy. Na tym etapie po raz pierwszy dokonuje się oceny merytorycznej prac, które habilitant planuje przedstawić w postępowaniu habilitacyjnym. Niestety, w procesie awansu naukowego recenzje wydawnicze oraz publikacje w renomowanych wydawnictwach często nie odgrywają istotnej roli. Oznacza to, że nie uwzględnia się opinii wysokiej klasy specjalistów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, oceniających artykuły naukowe czy monografie.

2. Ocena formalna wniosku. Kolejnym etapem weryfikacji dorobku naukowego jest formalna ocena wniosku dokonywana przez biuro Rady Doskonałości Naukowej, w którym następuje ocena, czy złożony wniosek spełnia wszystkie wymagania formalne określone w obowiązujących przepisach prawa, w szczególności w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz w rozporządzeniach wykonawczych. Proces ten obejmuje sprawdzenie wniosku, autoreferatu oraz załączonych do oceny recenzowanych monografii lub recenzowanych artykułów naukowych, a także sprawdzenie opisu działalności dydaktycznej i organizacyjnej oraz oświadczeń dotyczących współautorstwa.

Zgodnie z Poradnikiem zamieszczonym na stronie RDN: stwierdzenie zaistnienia braków lub uchybień w złożonym wniosku skutkować będzie wezwaniem wnioskodawcy do jego uzupełnienia, w konkretnie określony sposób i terminie, pod rygorem pozostawienia tego wniosku bez rozpoznania, w przypadku bezskutecznego upływu terminu do wniesienia uzupełnienia lub poprawek[2]. Co ciekawe, czynność ta może być także przeprowadzona przez właściwy organ podmiotu habilitującego, w przypadku niezgodności doręczonego temu podmiotowi wniosku z wymaganiami określonymi na podstawie art. 221 ust. 14 pkt 1 p.s.w.n.

Wynika z tego, że wniosek habilitacyjny i dołączona do niego dokumentacja poświadczająca osiągnięcia kandydata do stopnia doktora habilitowanego może być oceniana dwukrotnie: po raz pierwszy po złożeniu jej przez kandydata do RDN i po raz drugi po dostarczeniu dokumentacji organowi przeprowadzającemu postępowanie.

Ocena formalna dokumentów w RDN może się różnić od oceny formalnej wyrażonej przez Senat lub Radę Naukową uczelni.

Ocena formalna powinna być kluczowym etapem w procesie habilitacyjnym, ponieważ zapewnia, że dokumentacja jest zgodna z wymaganiami prawnymi.

Co istotne, RDN informuje, że podawanie w dokumentacji danych naukometrycznych nie jest potrzebne! Wskazywanie danych wynika z powszechnie stosowanej praktyki przez samych kandydatów ubiegających się o awans naukowy.

Ponadto, jak czytamy dalej: Należy jednak podkreślić, że podane we wnioskach o wszczęcie postępowania awansowego dane naukometryczne nie mogą stanowić kryterium oceny dorobku naukowego Kandydata dla podmiotów doktoryzujących, habilitujących oraz samej Rady Doskonałości Naukowej, organów prowadzących postępowania w sprawie nadania stopnia lub tytułu. Zadaniem tych organów jest przede wszystkim ocena ekspercka dorobku naukowego Kandydata ubiegającego się o awans naukowy, zaś decyzja o nadaniu stopnia lub tytułu nie powinna być uzależniona od podania tych danych[3].

3. Recenzje habilitacyjne. Trzecim etapem weryfikacji osiągnięć naukowych jest ocena ekspercka dokonywana przez 4 recenzentów wybranych w postępowaniu habilitacyjnym. Recenzenci oceniają recenzowane wcześniej przez recenzentów wydawniczych monografie lub artykuły naukowe i zajmują stanowisko, czy dorobek naukowy spełnia wymagania określone w art. 219 ust. 1 pkt 2, czyli oceniają, czy kandydat:

- posiada stopień doktora,
- posiada w dorobku osiągnięcia naukowe albo artystyczne, stanowiące znaczny wkład w rozwój określonej dyscypliny, w tym co najmniej: 1 monografię naukową lub 1 cykl powiązanych tematycznie artykułów naukowych lub 1 zrealizowane oryginalne osiągnięcie projektowe, konstrukcyjne, technologiczne lub artystyczne,
- wykazuje się istotną aktywnością naukową albo artystyczną[4].

Pozytywne recenzje habilitacyjne stanowią punkt wyjścia do zakwalifikowania kandydata starającego się o nadanie stopnia doktora habilitowanego do przeprowadzenia kolokwium habilitacyjnego. Dwie recenzje z negatywnymi konkluzjami uniemożliwiają przeprowadzenie kolokwium (art. 221 ust. 9c).

Zgodnie z Poradnikiem RDN: recenzje należy uznać za wyraz osobistej oceny, o charakterze eksperckim, wkładu osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego w rozwój określonej dyscypliny naukowej albo artystycznej[5].

Sformułowanie „osobistej oceny” oznacza subiektywność tejże oceny, brak kwantyfikatorów dorobku oraz formalną akceptację sytuacji, w których niewielki dorobek może być oceniony za wystarczający, a dorobek wyraźnie przewyższający średnią za niewystarczający nawet przez tego samego recenzenta, jeżeli taka będzie jego osobista ocena. W ocenie Fundacji taka sytuacja może być źródłem nadużyć, na które recenzent ma przyzwolenie.

Należy zauważyć, że pozytywne recenzje habilitacyjne nie stanowią gwarancji uzyskania awansu naukowego, ponieważ nie są one wiążące w kontekście wydania uchwały przez komisję habilitacyjną.

4. Kolokwium habilitacyjne. Czwartym etapem weryfikacji zgodnie z art. 221 ust. 9 komisja habilitacyjna przeprowadza kolokwium habilitacyjne w zakresie osiągnięć naukowych lub artystycznych kandydata do awansu. Jest to kolejny etap oceny kompetencji merytorycznych osoby ubiegającej się o stopień doktora habilitowanego.

Kolokwium ma charakter publiczny i może być przeprowadzone przy pomocy środków komunikacji elektronicznej. Jak wskazuje Poradnik RDN – habilitant nie musi stawić się na kolokwium habilitacyjne, co nie zatrzymuje przebiegu nadawania stopnia. Natomiast brak stawienia się osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego winno być natomiast zaprotokołowane[6].

Warto zaznaczyć, że kolokwium habilitacyjne to jeden z najbardziej wymagających i stresogennych etapów awansu naukowego. Z informacji zgłaszanych do Fundacji Science Watch Polska wynika, że pytania zadawane podczas tego etapu często wykraczają poza zakres tematyczny pracy habilitacyjnej oraz osiągnięć kandydata. Niejednokrotnie dotyczą one obszarów niezwiązanych z zainteresowaniami naukowymi osoby ubiegającej się o stopień doktora habilitowanego.

Choć w Poradniku RDN wskazano, że etymologicznego punktu widzenia, zasadne jest uznanie, iż powinno ono przybrać formę dyskusji z osobą ubiegającą się o nadanie stopnia doktora habilitowanego, jednakże tylko i wyłącznie w zakresie przedstawionych w danym postępowaniu osiągnięć naukowych albo artystycznych[7], praktyka nie zawsze potwierdza to założenie.

Należy podkreślić, że choć komisja habilitacyjna po kolokwium habilitacyjnym nie podejmuje głosowania o dopuszczeniu kandydata do dalszych etapów postępowania, to jednak odpowiedzi kandydata podczas kolokwium mogą istotnie wpłynąć na końcowe rozstrzygnięcie, w tym na uchwałę o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego.

5. Uchwała komisji habilitacyjnej. Piątym etapem weryfikacji jest opinia komisji habilitacyjnej. Wszyscy członkowie komisji habilitacyjnej powinni zapoznać się z osiągnięciami złożonymi przez kandydata do stopnia doktora habilitowanego oraz z wytworzonymi w tym postępowaniu recenzjami. Ponadto wszyscy członkowie komisji habilitacyjnej powinni wyrazić swoje zdanie na temat wielokrotnie ocenionego już dorobku naukowego kandydata. Opinie członków komisji – przewodniczącego, sekretarza i członka są subiektywne.

Komisja po raz kolejny ocenia, czy habilitant spełnia wymagania określone w przepisach, w tym czy jego osiągnięcia mają odpowiednią wagę i są uznane w środowisku naukowym. Ponadto komisja przeprowadza głosowanie i wydaje uchwałę (opinię) w sprawie nadania lub odmowy nadania stopnia doktora habilitowanego. Warto zwrócić uwagę, że ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nie reguluje jaką większością głosów prowadzone jest głosowanie (względną/zwykłą, bezwzględną czy kwalifikowaną).

6. Decyzja podmiotu habilitującego. Szóstym etapem weryfikacji osiągnięć naukowych jest wydanie przez organ prowadzący postępowanie – Senat, Radę Dyscypliny Naukowej lub Instytut Naukowy PAN, decyzji w sprawie nadania lub odmowa nadania stopnia doktora habilitowanego. Ponieważ decyzja o nadaniu lub odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego jest decyzją administracyjną, zgodnie z art. 107 § 1 kpa, wszyscy członkowie organu przed wydaniem decyzji zobowiązani są do zapoznania się z dowodami i materiałami zgromadzonymi w sprawie.

Zatem po raz kolejny oceniane powinny być osiągnięcia kandydata do stopnia doktora habilitowanego.

Na każdym etapie weryfikacji dorobku kandydata ubiegającego się o stopień doktora habilitowanego istnieje możliwość jego wykluczenia z dalszego postępowania. Postępowanie habilitacyjne opiera się w znacznej mierze na subiektywnej ocenie osiągnięć naukowych zarówno przez recenzentów habilitacyjnych, komisję habilitacyjną i podmiot habilitujący. Nie istnieją jednoznaczne ustawowe kryteria, które mogłyby stanowić wyraźny punkt odniesienia do uzyskania stopnia awansu naukowego.

Rys. 2. Etapy weryfikacji osiągnięć w postępowaniu habilitacyjnym (opracowanie własne).

7. Odwołanie. Od decyzji o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego przysługuje odwołanie do RDN na podstawie art. 224 § 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. >>CZYTAJ WIĘCEJ<<

Zatem RDN pełni funkcję organu II instancji, który zobowiązany jest do kompleksowej oceny zgodności z prawem postępowania prowadzonego przez organ I instancji, którym jest właściwa Rada Dyscypliny lub Instytut Naukowy PAN.

Należy podkreślić (co zresztą będzie wskazane w dalszej części artykułu), że większość członków RDN to osoby wybierane na przewodniczących komisji habilitacyjnych. W opinii Fundacji jest to przykład naruszenia prawa, zasad etycznych i konfliktu interesów, ponieważ osoby, które pełniły funkcję przewodniczącego postępowania w I instancji, następnie podejmują decyzje o poprawności tego postępowania w II instancji, będąc członkami RDN. Takie sytuacje prowadzą do powstania konfliktu interesów, a członkowie RDN pełnią rolę sędziów w sprawach, w których byli wcześniej stroną.

Warto podkreślić, że zgodnie z art. 24 § 1 kpa: pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,
5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej. >>CZYTAJ WIĘCEJ<<

Natomiast w ogromnej liczbie postępowań habilitacyjnych przewodniczącymi komisji są właśnie członkowie RDN, którzy w I instancji:
1) mają wpływ na wynik sprawy,
2) brali udział w wydaniu zaskarżanej decyzji,
3) są w stosunku nadrzędności służbowej do organu I instancji. 

Również z etycznego punktu widzenia, istnieje poważna wątpliwość co do obiektywizmu i bezstronności procesu odwoławczego, jeśli członkowie RDN, którzy przewodniczyli komisjom habilitacyjnym, następnie oceniają poprawność tych postępowań. Taka sytuacja stwarza uzasadnione wątpliwości, że członkowie RDN są skłonni do obrony własnych decyzji, a nie obiektywnej analizy całokształtu sprawy.

Ponadto taki model odwołań w postępowaniach awansowych łamie zasady sprawiedliwości i równości stron wyrażone a Konstytucji RP, w której w art. 78 można przeczytać, że: Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. >>CZYTAJ WIĘCEJ<<

Zatem członkowie RDN, którzy przewodniczyli komisjom habilitacyjnym w I instancji, nie powinni uczestniczyć w ocenianiu swoich własnych decyzji, ponieważ narusza to zasadę bezstronności, będącą fundamentem sprawiedliwej oceny.

Zjawisko, w którym członkowie RDN pełnią funkcję przewodniczącego komisji habilitacyjnej w pierwszej instancji, a następnie oceniają postępowanie w II instancji, jest niedopuszczalne z punktu widzenia zarówno przepisów prawa, jak i etyki. Konieczne jest wprowadzenie odpowiednich mechanizmów zapewniających niezależność organów, aby uniknąć takiego konfliktu interesów i zapewnić sprawiedliwość oraz bezstronność w procesie odwoławczym.

 

Rys. 2. Odwołania od decyzji o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego (opracowanie własne).

Podsumowując, członkowie RDN powinni być wykluczeni z udziału w postępowaniach habilitacyjnych przed organami I instancji, z uwagi na łamanie prawa i konflikt interesów wynikający z ich roli w ocenie procedur habilitacyjnych w charakterze organu II instancji. Ciekawy wyrok w tej sprawie można znaleźć na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/F0594B5A3B

II. KOMISJA HABILITACYJNA W ŚWIETLE USTAWY

Sposób wyboru i liczba poszczególnych osób wchodzących w skład komisji habilitacyjnej jest określona w art. 221 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W ustawie wskazano, że komisja habilitacyjna składa się z:
- 4 członków wyznaczonych przez RDN (w tym z 3 recenzentów i przewodniczącego),
- 3 członków wyznaczonych przez podmiot habilitujący (w tym członka, sekretarza i recenzenta).
Członkowie komisji habilitacyjnych powinni posiadać stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora.

Dodatkowo w art. 240 Ustawy można przeczytać, że RDN „wskazuje kandydatów na recenzentów w liczbie stanowiącej co najmniej trzykrotność liczby recenzentów”, a „kolejność kandydatów na liście ustala się w drodze losowania”. Zatem wybierając recenzentów w postępowaniach habilitacyjnych, RDN powinien ustalić listę co najmniej 9 recenzentów, których kolejność ostatecznie na liście powinna być ustalona przez losowanie.

Na temat wyboru recenzentów przez RDN oraz sposobu ich losowania wypowiadał się na portalu Forum Akademickie w artykule Recenzenci z losowania, wiceprzewodniczący RDN – prof. Grzegorz Węgrzyn pisząc: Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce RDN może powoływać i wyznaczać recenzentów jedynie na podstawie losowania z liczby kandydatów stanowiącej co najmniej trzykrotność ostatecznie wybranych recenzentów. Począwszy od ostatniej nowelizacji ustawy, losowania te, przeprowadzone przez program komputerowy, nie tylko wskazują kto z kandydatów zostanie recenzentem, ale ustawiają wszystkich kandydatów losowo w rankingu. W związku z tym recenzentami zostaje kilka pierwszych osób z wylosowanego rankingu (np. 3 osoby w przypadku wniosku habilitacyjnego (…)).

O tym jednak, że losowania nie ma, a kandydaci na recenzentów są ustawiani wskazywał na konferencji pt. „Postępowania awansowe w świetle dotychczasowych doświadczeń. Praktyka organów I i II instancji”, zorganizowanej 20 maja 2024 r. przez Radę Doskonałości Naukowej i Uniwersytet Medyczny w Lublinie drugi wiceprzewodniczący RDN – prof. Marian Gorynia 

III. DANE NA TEMAT POSTĘPOWAŃ O NADANIE STOPNIA DOKTORA HABILITOWANEGO

Podstawą opracowania artykułu była baza RAD-on, która zawiera między innymi informacje dotyczące:

1) nauczycieli akademickich, innych osób prowadzących zajęcia, osób prowadzących działalność naukową oraz osób biorących udział w jej prowadzeniu,

2) wykazu postępowań awansowych, 

3) plików z postępowań awansowych.

 Analizowane w artykule dane dotyczą postępowań o nadanie stopnia wszczęte po 1.10.2019 r. (czyli po utworzeniu RDN). W bazie zamieszczonych jest:

• 4160 postępowań habilitacyjnych oznaczonych statusem – NADANO
• 3 postępowania habilitacyjne oznaczone statusem – POZBAWIONO
• 530 postępowań habilitacyjnych oznaczonych statusem – W TOKU
• 314 postępowań habilitacyjnych oznaczonych statusem – ZAMKNIĘTE[8].

Brak w bazie danych dotyczących postępowań, w których NIE NADANO stopnia doktora habilitowanego.

W sumie w bazie zamieszczono dane z 5007 postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego od momentu powołania Rady Doskonałości Naukowej. Dane z tych postępowań są podstawą analiz przedstawionych w artykule.

Na podstawie bazy dokonano analiz dotyczących:

1) porównania liczby osób, które brały udział w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej z liczbą osób, które nigdy nie brały udziału w komisjach habilitacyjnych;

2) porównania liczby osób uczestniczących w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej i będących członkami RDN z liczbą osób, które nie należą do RDN;

3) liczby osób, które brały udział w największej liczbie komisji habilitacyjnych w każdej dziedzinie.

W obrębie poszczególnych dziedzin dokonano również sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami niebędącymi członkami RDN w poszczególnych dziedzinach.

IV. METODYKA POZYSKIWANIA DANYCH

Podstawą opracowania artykułu była baza danych Rad-on, z której pobrano niezbędne informacje do przeprowadzenia analiz. Dane z tej bazy zostały zaimportowane do pliku Excel. Analizy oparto na danych zgromadzonych w 31 644 rekordach. Ponieważ w bazie istnieje limit pobierania danych do 2000 postępowań, dlatego dane pobrano do pliku csv osobno dla każdej z 10 dziedzin naukowych. Do analizy danych w plikach .csv wykorzystano oprogramowanie napisane w języku c#, które zostało stworzone przy wsparciu AI ChatGPT wykorzystując model 4.0 o1.

Należy podkreślić, że baza zawiera szereg błędów. Liczne błędy które uniemożliwiły analizę danych zostały poprawione ręcznie lub systemowo z wykorzystaniem odpowiednich funkcji w arkuszu Excel. Podstawowe błędy w bazie:
- zamiana imion i nazwisk w komórkach – np. Bogusław Śliwerski i Śliwerski Bogusław,
- błędy w nazwiskach, np. Mikiciuk Olasik Elzbieta; Mikiciuk Olasik Elżbieta, Mikiciuk Olasik Elżbieta Wiesława; Mikiciuk Olsik Elżbieta.

Zatem opracowując artykuł dokonano wszelkiej staranności, aby był on jak najbardziej rzetelny a analizowane dane zgodne z rzeczywistością. Natomiast zaistniałe błędy są niezależne od osób opracowujących dane. Ze względu na ilość analizowanych danych pomimo dołożenia wszelkich starań z pewnością nie udało się wyeliminować wszystkich błędów obecnych w bazie. Niemniej jednak błędy te nie mają większego wpływu na ogólne trendy wykazane w artykule.

Warto zwrócić uwagę na dokładne wprowadzanie danych do internetowych baz informacji, zawierających dane dotyczące postępowań awansowych na uczelniach. Bazy utrzymywane są z budżetu państwa i mają wysokie znaczenie w środowisku akademickim zarówno dla funkcjonowania systemu nauki, jak i dla transparentności postępowań.

Odpowiednio wyselekcjonowane i uporządkowane dane zostały przedstawione w artykule w formie plików Excel, co umożliwi Czytelnikom samodzielną analizę zgromadzonych informacji. Artykuł nie ma na celu oceny ani krytyki opisywanych specjalistów. Celem była konstruktywna krytyka budzących wątpliwości trendów, które wynikają z niedoskonałości systemu. Mamy nadzieję, że artykuł skłoni środowisko naukowe do dyskusji, która doprowadzi do wypracowania wyższych standardów nadawania najwyższych stopni i tytułów naukowych w Polsce.

V. PORÓWNANIE LICZBY OSÓB, KTÓRE BRAŁY UDZIAŁ W CO NAJMNIEJ JEDNEJ KOMISJI HABILITACYJNEJ Z LICZBĄ OSÓB, KTÓRE NIGDY NIE BRAŁY UDZIAŁU W KOMISJACH HABILITACYJNYCH

Pierwsza analiza dotyczyła porównania liczby osób, które brały udział w co najmniej jednym postępowaniu habilitacyjnym z pozostałymi członkami środowiska akademickiego posiadającymi uprawnienia zasiadania w komisjach. Celem analizy było ustalenie, czy można wyodrębnić grupę osób charakteryzujących się szczególnie intensywną działalnością w procesie zasiadania w komisjach habilitacyjnych, w porównaniu do reszty środowiska.

W grudniu 2024 r. w bazie RAD-on znajdowało się 32 270[9] osób uprawnionych do zasiadania w komisjach habilitacyjnych, w tym: 10 927 profesorów i profesorów sztuki oraz 21 343 doktorów habilitowanych. Są to osoby, które teoretycznie, zgodnie z ustawą mogą uczestniczyć w postępowaniach kandydatów ubiegających się o stopień doktora habilitowanego.

Ponieważ w bazie RAD-on zmieszczonych jest 5007 postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego można przyjąć, że z tej liczby aż 35 049 mogłoby teoretycznie uczestniczyć w chociaż jednym postępowaniu (przy założeniu, że w każdej komisji habilitacyjnej należy powołać 7 członków i żaden członek komisji nie będzie powołany ponownie w innym postępowaniu). Biorąc pod uwagę, że liczba uprawnionych do zasiadania w komisjach habilitacyjnych wynosi 32 270 to teoretycznie każda uprawniona osoba mogłaby przynajmniej raz (tj. 100% uprawnionych osób; średnio 1,09 razy) być członkiem komisji habilitacyjnej. Oczywiście kwestia jest bardziej złożona i istnieją przesłanki odchylenia od średniej wynikające ze specyfiki różnych nauk. Niemniej jednak jak postarano się wykazać w dalszej części artykułu nie sposób obronić merytorycznie zaobserwowanych tendencji statystycznych przy zachowaniu reguł prawa i etyki.

Analiza danych wskazuje, że w postępowaniach o nadanie stopnia doktora habilitowanego w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej uczestniczyło 15 400 osób (47,72%) ogólnej liczby uprawnionych do udziału w tych procedurach. W rzeczywistości aż 16 870 osób (52,28%) uprawnionych do udziału w komisjach habilitacyjnych nigdy nie brało w nich udziału. Taki wynik sugeruje, że duża część społeczności akademickiej, mimo formalnych kwalifikacji, nie uczestniczy aktywnie w komisjach habilitacyjnych.

Otrzymane z bazy RAD-on liczebności uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych, posegregowano w przedziały klasowe i zamieszczono w tabeli 1.

 Tabela 1. Liczba uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych w podziale na przedziały klasowe.

Dla lepszego zobrazowania danych wyniki przedstawiono również w postaci wykresu.

Wykres 1. Graficzne przedstawienie liczby osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych.

Przedstawiony rozkład wskazuje na nierówne szanse wyboru do komisji habilitacyjnych osób uprawnionych do oceny postępowań habilitacyjnych oraz na to, że istnieje „uprzywilejowana” grupa osób uczestniczących regularnie w komisjach habilitacyjnych.

Największą liczbę udziałów w pracach komisji habilitacyjnych odnotowano w przypadku 14 osób, które brały udział w ponad 50 komisjach habilitacyjnych. Poniżej opisano 4 najbardziej aktywne osoby w komisjach habilitacyjnych, czyli osoby znajdujące się na szczycie listy. W opisie wskazano liczbę komisji, w których dana osoba uczestniczyła, bez wskazania na pełnioną w komisji rolę, ponieważ jak zaznaczono na wstępie, niemożliwe jest ustalenie roli w komisji innej niż recenzenta na podstawie danych dostępnych w systemie RAD-on.

Weryfikacja wybranych dokumentów zamieszczonych na stronach internetowych jednostek przeprowadzających postępowania wskazuje, że wymienione poniżej osoby pełniły funkcję przewodniczących komisji habilitacyjnych.

Prof. Wiesław Sawicki (członek RDN I i II kadencji) reprezentuje dyscyplinę nauki farmaceutyczne. Uczestniczył w 111 komisjach habilitacyjnych, czyli 75,51 razy więcej niż pozostali potencjalni kandydaci w tej dyscyplinie przy założeniu równych szans wyboru do komisji. Przykładowe postępowania habilitacyjne, w których przewodniczył prof. Wiesław Sawicki.

Prof. Elżbieta Krajewska-Kułak (członek RDN I i II kadencji) reprezentuje dyscyplinę nauki o zdrowiu. Uczestniczyła w 105 komisjach habilitacyjnych, czyli 82,68 razy więcej niż pozostali potencjalni kandydaci w tej dyscyplinie przy założeniu równych szans wyboru do komisji. Przykładowe postępowania habilitacyjne, w których przewodniczyła prof. Elżbieta Krajewska-Kułak

Prof. Lucjusz Zaprutko (członek RDN I kadencji) reprezentuje dyscyplinę nauki farmaceutyczne. Uczestniczył w 101 komisjach habilitacyjnych, czyli 68,71 razy więcej niż pozostali potencjalni kandydaci w tej dyscyplinie przy założeniu równych szans wyboru do komisji.

Prof. Mansur Hezavah Rahnama (członek RDN I i II kadencji) reprezentuje dyscyplinę nauki medyczne. Uczestniczył w 100 komisjach habilitacyjnych, czyli 53,76 razy więcej niż pozostali potencjalni kandydaci w tej dyscyplinie przy założeniu równych szans wyboru do komisji.

Osoby, które uczestniczyły w ponad 50 postępowaniach habilitacyjnych oraz konkretne dane, które służyły do obliczeń przedstawiono w pliku pdf.

Warto zwrócić uwagę, że w przedstawionym pliku aż 11 osób (78,57%) reprezentuje dziedzinę nauk medycznych i nauk o zdrowiu, a tylko 3 osoby (21,43%) to osoby reprezentujące inne dziedziny.

Już po opublikowaniu artykułu otrzymaliśmy maila od p. prof. Marii Anny Ciemerych-Litwnienko: "Od momentu wyboru do RDN nie brałam z ramienia RDN udziału w żadnej komisji hab. Dane pochodzą z wyznaczeń sprzed mojej kadencji. Artykuł zawiera więc nieprawdę".

W odpowiedzi na maila oraz mogące pojawić się wątpliwości dotyczące analizy danych informujemy, że w artykule przedstawiono osoby, które wykonały najwięcej recenzji. Przy czym podano także, czy dana osoba była członkiem RDN w pierwszej lub drugiej kadencji. Nie przeprowadzono analiz ile recenzji zostało wykonanych przed, w trakcie czy po kadencji w RDN.
W artykule jest podana metodologia i także z niej wynika, że nie analizowano członków RDN pod kątem aktywności w komisjach w trakcie trwania ich kadencji. Takie analizy jak i tysiące innych można wykonać aby poprzeć lub obalić tezy postawione w artykule, do czego serdecznie Państwa zapraszamy. Biorąc pod uwagę powyższe według naszej wiedzy artykuł nie zawiera nieprawdziwych twierdzeń.

Dołożyliśmy wszelkich starań przy opracowaniu artykułu. Warto jednak jeszcze raz podkreślić, że baza danych Rad-on zawiera liczne błędy. Po liście p. prof. Marii Anny Ciemerych-Litwnienko  sprawdziliśmy jeszcze raz ten konkretny przypadek i okazało się, że nazwisko pani profesor jest podane w 3 różnych wersjach: Ciemerych Litwienko Maria, Ciemerych Litwinienko Maria, Ciemerych Litwinienko Maria Anna. Dlatego udział p. profesor w komisjach habilitacyjnych, został zaniżony.

Trudno ustalić, jakie kryteria powodują, że dane osoby wybierane są ponad 100 razy do komisji habilitacyjnych podczas gdy inne, posiadające analogiczne kwalifikacje, nie zostały powołane ani razu. W tabeli 2. przedstawiono liczbę publikacji i indeks H dla osób uczestniczących w największej liczbie postępowań habilitacyjnych.

Tabela 2. Wskaźniki bibliometryczne osób, które uczestniczyły w największej liczbie postępowań habilitacyjnych.

Pozostałe osoby, które uczestniczyły w liczbie komisji habilitacyjnych mieszczącej się w przedziale od 50 do ponad 100 zostały przedstawione w pliku. >>CZYTAJ WIĘCEJ<<

Ich analizę wskaźników pozostawiamy Czytelnikom.

VI. PORÓWNANIE LICZBY OSÓB UCZESTNICZĄCYCH W CO NAJMNIEJ JEDNEJ KOMISJI HABILITACYJNEJ I BĘDĄCYCH CZŁONKAMI RDN Z LICZBĄ OSÓB, KTÓRE NIE NALEŻĄ DO RDN

Druga analiza dotyczyła porównania liczby osób, które uczestniczyły w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej i są członkami RDN a pozostałymi doktorami habilitowanymi i profesorami.

Do obliczeń przyjęto:

- w grupie członków komisji habilitacyjnych będących członkami RDN – 216 profesorów tj. 1,40% osób, które uczestniczyły w co najmniej jednej komisji[10],

- w grupie członków komisji habilitacyjnych niebędących członkami RDN – 15 184 osób tj. 98,60% osób, które uczestniczyły w co najmniej jednej komisji.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Wyniki testu Lillieforsa

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica szans wyboru na członka komisji. W tabeli 4 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 4. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość).

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie wyboru do uczestniczenia w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie tej hipotezy jest mocno uzasadnione. Innymi słowy wykazano statystycznie nierówne traktowanie osób niebędących członkami RDN.

Zatem liczba profesorów uczestniczących w pracach komisji habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych profesorów. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 15,60 komisji a mediana wynosi 9,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,86 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 5.

Tabela 5. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych dla wszystkich dziedzin.

W tabeli 6 przedstawiono ranking profesorów z RDN, którzy uczestniczyli w największej liczbie komisji habilitacyjnych.

 Tabela 6. Ranking członków komisji wśród członków RDN.

Analiza danych zawartych w tabeli 7 wskazuje, że spośród TOP1% - 17 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, aż 15 osób (88,23%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji. Taka nadreprezentacja członków RDN wskazuje na nierówne szanse wyboru na członka komisji dla osób nie będących członkami RDN. Oznacza to skupienie procesu awansów naukowych w rękach wąskiej grupy osób.

W bazie Rad-on znajduje się 4210 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych (dyscypliny: archeologia, etnologia i antropologia kulturowa, filozofia, historia, językoznawstwo, literaturoznawstwo, nauki o kulturze i religii, nauki o sztuce). Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych, że jedynie 1630 osób (38,72%) posiadających wymagane kwalifikacje faktycznie uczestniczyło w ocenie tych postępowań. Tym samym 2580 osób (61,28%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych, co wskazuje na znaczny odsetek niewykorzystanego potencjału eksperckiego w tej dziedzinie.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 8.

Tabela 8. Wyniki testu Lillieforsa

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica. W tabeli 9 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 9. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość).

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestniczenie w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie H1 jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 8,19 komisji a mediana wynosi 5,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,39 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 10.

Tabela 10. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk humanistycznych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk humanistycznych

2. Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych

W dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych 2778 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 11 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach inżynieryjno-technicznych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 11. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach inżynieryjno-technicznych.

Analiza danych zawartych w tabeli 11 wskazuje, że spośród TOP1% - 27 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, aż 24 osoby (88,88%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji. Taka nadreprezentacja członków RDN wskazuje na nierówne szanse na wybór na członka komisji oraz skupienie procesu awansów naukowych w rękach wąskiej grupy osób.

W bazie Rad-on znajduje się 6 011 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych (dyscypliny: 1) inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka; 2) inżynieria mechaniczna; 3) automatyka, elektronika, elektrotechnika i technologie kosmiczne; 4) informatyka techniczna i telekomunikacja; 5) inżynieria materiałowa; inżynieria lądowa, 6) geodezja i transport; 7) inżynieria biomedyczna; 8) inżynieria chemiczna; 9) architektura i urbanistyka; 10) inżynieria bezpieczeństwa). Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych, 2778 osób (46,22%) posiadających wymagane kwalifikacje faktycznie uczestniczyło w ocenie tych postępowań. Tym samym 3233 osób (53,78%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych, co wskazuje na znaczny odsetek niewykorzystanego potencjału eksperckiego w tej dziedzinie.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 12.

Tabela 12. Wyniki testu Lillieforsa

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie wyznaczenia na członka komisji. W tabeli 13 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 13. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk inżynieryjno-technicznych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansach na uczestniczenie w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie tej hipotezy jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 13,81 komisji a mediana wynosi 11,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,72 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 14.

Tabela 14. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych

3. Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu

W dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu 3447 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 15 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach medycznych i nauk o zdrowiu, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 15. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach medycznych i nauk o zdrowiu.

* Z uwagi na fakt, że aż 9 osób uczestniczyło po 11 razy w komisjach habilitacyjnych (aby nie wydłużać danych zawartych w tabeli), analizę TOP w obszarze nauk ścisłych i przyrodniczych ograniczono do grupy 29 osób (0,8% najczęściej występujących członków tych komisji). Pozostałe dane zawarte są w pliku.

Analiza danych zawartych w tabeli 15 wskazuje, że spośród TOP1% - 29 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, 13 osób (44,83%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji.

W bazie Rad-on znajduje się 5160 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu (dyscypliny: 1) nauki o zdrowiu; 2) nauki medyczne; 3) nauki o kulturze fizycznej; 4) nauki farmaceutyczne; 5) biologia medyczna. Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych, 3447 osób (66,80%) posiadających wymagane kwalifikacje faktycznie uczestniczyło w ocenie tych postępowań. Tym samym 1713 osób (33,20%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych, co wskazuje na znaczny odsetek niewykorzystanego potencjału eksperckiego w tej dziedzinie.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 16.

Tabela 16. Wyniki testu Lillieforsa

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie wyboru na członka komisji. W tabeli 17 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 17. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk inżynieryjno-technicznych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestniczenie w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie tej hipotezy jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych oso niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 38,07 komisji a mediana wynosi 5,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 2,22 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 18.

Tabela 18. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Lista rankingowa - dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu

4. Dziedzina nauk o rodzinie

W dziedzinie nauk o rodzinie nie odnotowano danych potwierdzających zakończenie postępowań habilitacyjnych.

5. Dziedzina nauk rolniczych

W dziedzinie nauk rolniczych 1152 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 19 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 19. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych.

Analiza danych zawartych w tabeli 19 wskazuje, że spośród TOP1% - 12 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, wszystkie osoby (100%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji. Taka nadreprezentacja członków RDN wskazuje na nierówne szanse na wybór na członka komisji oraz skupienie procesu awansów naukowych w rękach wąskiej grupy osób.

W bazie Rad-on znajduje się 2130 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk rolniczych (dyscypliny: 1) rolnictwo i ogrodnictwo; 2) zootechnika i rybactwo; 3) nauki leśne; 4) weterynaria; 5) technologia żywności i żywienia.

Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych. Jak wykazała analiza danych, że 1152 osoby (54,08 %) posiadające wymagane kwalifikacje faktycznie uczestniczyło w ocenie tych postępowań. Tym samym 978 (45,92%) osób uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych, co wskazuje na znaczny odsetek niewykorzystanego potencjału eksperckiego w tej dziedzinie.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 20.

Tabela 20. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk rolniczych.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica szansy wyboru na członka komisji. W tabeli 21 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 21. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk rolniczych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w uczestniczeniu w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie jej jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 12,96 komisji a mediana wynosi 9,5,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,54 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 22.

Tabela 22. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk rolniczych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk rolniczych

6. Dziedzina nauk społecznych

W dziedzinie nauk społecznych 2775 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 23 prezentuje listę TOP 0,1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 23. TOP 0,1% członków komisji habilitacyjnych w naukach społecznych.

 *W 7 komisjach habilitacyjnych uczestniczyło aż 15 osób (aby nie wydłużać danych zawartych w tabeli), analizę TOP w obszarze nauk społecznych ograniczono do 26 osób.

Analiza danych zawartych w tabeli 23 wskazuje, że spośród TOP1% - 26 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, 18 osób (69,23%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji. Taka nadreprezentacja członków RDN wskazuje na nierówne szanse na wybór na członka komisji oraz skupienie procesu awansów naukowych w rękach wąskiej grupy osób.

W bazie Rad-on znajduje się 6727 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk społecznych (dyscypliny: 1) ekonomia i finanse; 2) nauki o zarządzaniu i jakości; 3) nauki prawne; 4) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna; 5) nauki socjologiczne; 6) pedagogika; 7) psychologia; 8) nauki o bezpieczeństwie; 9) nauki o komunikacji społecznej i mediach; 10) nauki o polityce i administracji; 11) prawo kanoniczne.

Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych faktycznie w ocenie postępowań habilitacyjnych uczestniczyło 2775 osób (41,25%) posiadających wymagane kwalifikacje. Tym samym 3952 osób (58,75%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych, co wskazuje na znaczny odsetek niewykorzystanego potencjału eksperckiego w tej dziedzinie.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 24.

Tabela 24. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk społecznych.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie na wybór na członka komisji. W tabeli 25 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 25. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk społecznych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestnictwo w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie jej jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 10,24 komisji a mediana wynosi 5,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,65 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 26.

Tabela 26. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk społecznych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk społecznych

7. Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

W dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych 3 352 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 27 prezentuje listę TOP 0,1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 27. TOP 0,1% członków komisji habilitacyjnych w naukach ścisłych i przyrodniczych.

Analiza danych zawartych w tabeli 27 wskazuje, że spośród TOP0,1% - 35 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, 11 osób (31,43%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji.

W bazie Rad-on znajduje się 5793 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych (dyscypliny: 1) nauki chemiczne; 2) nauki biologiczne; 3) nauki o Ziemi i środowisku; 4) nauki fizyczne; 5) matematyka; 6) biotechnologia; 7) astronomia; 8) informatyka.

Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych faktycznie w ocenie postępowań habilitacyjnych uczestniczyło 3352 osób (57,86%) posiadających wymagane kwalifikacje. Tym samym 2441 osób (42,14%) osób uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 28.

Tabela 28. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk ścisłych i przyrodniczych.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie na wyboru na członka komisji. W tabeli 29 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 29. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk społecznych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba udziału w pracach komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby udziału w pracach w komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestniczenie w pracach komisji habilitacyjnych. Zatem przyjęcie tej hipotezy jest mocno uzasadnione.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 5,79 komisji a mediana wynosi 3,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,74 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 30.

Tabela 30. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

8. Dziedzina nauk teologicznych

W dziedzinie nauk teologicznych 166 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 31 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 31. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach teologicznych.

Analiza danych zawartych w tabeli 31 wskazuje, że spośród TOP1% - 2 osoby (100%) uczestniczące w największej liczbie komisji habilitacyjnych to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji.

W bazie Rad-on znajduje się 317 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk teologicznych (dyscypliny: 1) nauki biblijne; 2) nauki teologiczne. Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych faktycznie w ocenie postępowań habilitacyjnych uczestniczyło 166 osób (52,37%) posiadających wymagane kwalifikacje. Tym samym 151 osób (47,63%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 32

Tabela 32. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk teologicznych.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie na wybór na członka komisji. W tabeli 33 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 33. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk teologicznych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestnictwo w pracach komisji habilitacyjnych.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 4,98 komisji a mediana wynosi 2,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,25 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 34.

Tabela 34. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk teologicznych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk teologicznych

9. Dziedzina nauk weterynaryjnych

W dziedzinie nauk weterynaryjnych 138 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 35 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 35. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach weterynaryjnych.

Analiza danych zawartych w tabeli 35 wskazuje, że spośród TOP1% znajduje się jedna osoba uczestnicząca w największej liczbie komisji habilitacyjnych – członek RDN I kadencji.

W bazie Rad-on znajduje się 312 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk weterynaryjnych (dyscypliny: 1) weterynaria. Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych faktycznie w ocenie postępowań habilitacyjnych uczestniczyło 138 osób (44,23%) posiadających wymagane kwalifikacje. Tym samym 174 osoby (55,77%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 36

Tabela 36. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk weterynaryjnych.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie na wybór na członka komisji. W tabeli 37 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 37. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk weterynaryjnych.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie na uczestnictwo w pracach komisji habilitacyjnych.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 4,33 komisji a mediana wynosi 2,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,39 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 38.

Tabela 38. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie nauk weterynaryjnych.

Lista rankingowa - dziedzina nauk weterynaryjnych

10. Dziedzina sztuki

W dziedzinie sztuki 882 profesorów i doktorów habilitowanych uczestniczyło w co najmniej jednej komisji habilitacyjnej (bez względu na pełnioną funkcję). Tabela 39 prezentuje listę TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach rolniczych, czyli tych profesorów i doktorów habilitowanych, którzy odgrywają szczególnie istotną rolę w procesie oceny naukowej i kształtowania kadr naukowych.

Tabela 39. TOP 1% członków komisji habilitacyjnych w naukach sztuki.

Analiza danych zawartych w tabeli 39 wskazuje, że spośród TOP1% - 9 osób (100%) uczestniczących w największej liczbie komisji habilitacyjnych, 6 osób (66,67%) to członkowie Rady Doskonałości Naukowej I i/lub II kadencji.

W bazie Rad-on znajduje się 2 076 osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego w dziedzinie sztuki (dyscypliny: 1) sztuki filmowe i teatralne; 2) sztuki plastyczne i konserwacja dzieł sztuki; 3) sztuki muzyczne). Są to potencjalni kandydaci do udziału w procesach oceny postępowań habilitacyjnych.

Jak wykazała analiza danych faktycznie w ocenie postępowań habilitacyjnych uczestniczyło 882 osób (42,49%) posiadających wymagane kwalifikacje. Tym samym 1194 osób (57,51%) uprawnionych nigdy nie zostało zaangażowanych w prace komisji habilitacyjnych.

W celu sprawdzenia, czy występują różnice istotne statystycznie pomiędzy grupami: członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN, zastosowano test nieparametryczny test U Manna–Whitneya. Zastosowanie testu nieparametrycznego wynika z niespełnienia założenia normalności rozkładu (dla testu Lillieforsa p<0,01). Wyniki testu przedstawiono w tabeli 40

Tabela 40. Wyniki testu Lillieforsa dla nauk sztuki.

Na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya, dla którego obliczone wartości p są mniejsze od założonego poziomu istotności a, można stwierdzić, że na poziomie istotności α=0,05 (p< α) pomiędzy grupami: członkami komisji, którzy są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN występuje istotna statystycznie różnica w szansie na wybór na członka komisji. W tabeli 41 przedstawiono statystyki dla testu U Manna-Whitneya.

Tabela 41. Test U Manna-Whitneya (z poprawką na ciągłość) dla nauk sztuki.

* Zaznaczone wyniki są istotne dla p <0,05.

Zatem na podstawie otrzymanych wyników testu U Manna-Whitneya (p<0,05) można jednoznacznie stwierdzić, że średnia liczba komisji habilitacyjnych dla członków RDN jest istotnie statystycznie wyższa od średniej liczby komisji habilitacyjnych dla osoby, która nie jest członkiem RDN-u. Obliczony w teście poziom prawdopodobieństwa p świadczy o bardzo dużej wiarygodności hipotezy alternatywnej, która zakłada że między grupami występują istotne statystycznie różnice w szansie uczestnictwa w pracach komisji habilitacyjnych.

Jak wykazano, liczba osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych wskazuje na wyraźną tendencję do częstszego wybierania członków RDN w porównaniu do pozostałych osób niebędących członkami RDN. Średnia i mediana liczby komisji habilitacyjnych przedstawiają się następująco:

- w grupie osób będących członkami RDN przypada średnio 15,75 komisji a mediana wynosi 8,5,

- w grupie osób niebędących członkami RDN przypada średnio 1,62 komisji a mediana wynosi 1.

Statystyki opisowe przedstawiające różnice między osobami, które są członkami RDN i osobami, które nie są członkami RDN w zakresie uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych przestawiono w tabeli 42.

Tabela 42. Statystyki opisowe dla osób uczestniczących w komisjach habilitacyjnych w dziedzinie sztuki.

Lista rankingowa - dziedzina sztuki

PODSUMOWANIE

Przedstawione analizy wskazują, że w każdej dziedzinie naukowej występuje grupa osób charakteryzująca się znaczną aktywnością w zakresie uczestnictwa w komisjach habilitacyjnych, w stosunku do pozostałych osób uprawnionych do uczestniczenia w komisjach habilitacyjnych. Ponadto w każdej dziedzinie naukowej około połowa uprawnionych do zasiadania w komisjach do spraw postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego nigdy nie brała udziału w postępowaniach habilitacyjnych.

Największy odsetek osób, które nie uczestniczyły w pracach komisji habilitacyjnych – aż 61,28% to naukowcy w dziedzinie nauk humanistycznych. Najmniejszy odsetek – 33,20% stanowią naukowcy z nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Zestawienie danych zawierające wszystkie dziedziny naukowe w zakresie uczestniczenia i braku uczestnictwa w komisjach habilitacyjnych przedstawiono w tabeli 43.

Tabela 43. Uczestnictwo i brak uczestnictwa komisjach habilitacyjnych. Wszystkie dziedziny naukowe.

ZAKOŃCZENIE

Nie znamy normy prawnej stanowiącej, że członkiem komisji habilitacyjnej powinien być członek RDN. Dlatego Fundacja uważa, że nadreprezentacja byłych i obecnych członków RDN w komisjach habilitacyjnych może stanowić nierówne traktowanie osób spełniających kryteria na wybór na członka komisji. Nadreprezentacja jest także podstawą uzasadnionego podejrzenia nieuprawnionego wykorzystania stanowiska służbowego do uzyskiwania korzyści materialnych.

Oprócz wątpliwości dotyczących skutków etycznych i prawnych tego zjawiska niepokój budzą mniej oczywiste implikacje takie jak: zmniejszenie szans na bezstronny proces promocji, zwiększenie szans na negatywny wynik postępowania w przypadku tzw. osób niewygodnych itp.

Nierówne szanse skutkują negatywnie także na proces przekazywania doświadczenia związanego z awansami naukowymi do szerszego grona społeczności akademickiej. Innymi słowy zaprezentowane analizy mogą wskazywać na utworzenie się kasty bardzo wpływowych osób, które decydują o losie znacznej części kandydatów do stopnia.

Ponownie podkreślamy, że celem artykułu nie jest osąd poszczególnych osób. Zachęcamy do krytycznej, a jednocześnie merytorycznej, dyskusji przedstawionych w artykule analiz oraz wniosków. Zachęcamy do wyrażania swoich spostrzeżeń oraz propozycji poprawy standardów awansów naukowych. Fundacja wskazuje problem, ale nie narzuca rozwiązania. Uważamy, że omówienie oraz rozwiązanie problemu powinno zostać wypracowane przez środowisko akademickie w wyniku transparentnej i uczciwej debaty, przy udziale obecnych oraz byłych członków RDN.

Już po opublikowaniu artykułu, na adres mailowy Fundacji przyszło zgłoszenie od kolejnego pasjonata zestawień. Jak kształtowały się liczebności w wiele lat panującej Centralne Komisji w naukach technicznych? Zestawienie przedstawiono w poniższym arkuszu.

Zestawienie członków komisji habilitacyjnych w naukach technicznych w CK

 Joanna Gruba 
z Zespołem